Кўпчилик одамлар учун сталинизм ленинчи большевизмнинг тўғридан-тўғри давомидир. Бироқ кўплаб мутафаккирлар Иосиф Сталинга контрреволюционлик хос бўлган, деб айтишлари бежизга ҳам эмас. Шу асосда Лев Троцкий ва Георги Федотов каби турли хил одамларнинг фикри бир жойдан чиққан.

Европада «қисқа нафас» муаммоси мафкуранинг йўқлиги билан изоҳланади (марксизм сарқитлари ҳисоб эмас). Ушбу интеллектуал парчалар ахлоқий таклифнинг таъсирини йўқотди. Шунинг учун сиёсий илоҳиёт ҳозирда жаҳон норозилигининг таянчи бўлиб, янада кўпроқ кучаяди.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда айтадики: «… Ва агар Аллоҳга, фурқон куни – икки жамоа тўқнашган куни бандамизга нозил қилган нарсамизга иймон келтирган бўлсангиз, билингки, ўлжага олган нарсангиздан бешдан бири Аллоҳга, Расулига, қариндошларига, етимларга, мискинларга ва йўқсил йўлчигадир. Ва Аллоҳ ҳар бир нарсага ўта қодирдир» (Фурқон сураси, 41).

Бир пайтлар, социализм даври тугашидан салгина олдин, кескин бир савол пайдо бўлди: «Бу ўзи аслида нима? Бу ерда нимани қурдик, нима учун азобландик?» Демократия билан боғлиқ саволлар, худди биринчи муҳаббат сингари, ўтмишни қўмсаш пардасида таркалиб кетган пайтда берила бошланди. Энди ҳокимиятнинг энг жасур ва баджаҳл томонини ўзида мужассам этган диктаторларнинг қулаши фонида, бу ҳақда гапириш вақти келди ...

Бугун Шом «қора туйнук»ка айланиб қолди. Бу «қора туйнук» аввало дунёнинг турли бурчакларидан бу ерга отланаётган юзлаб, минглаб мусулмон ёшларни ўз домига тортиб кетяпти. Шомда юз бераётган воқеаларга қараб, Ғарбнинг Россия билан ва Суриянинг ўзи билан биргаликда келишиб олинган, жуда пухта режалаштирилган бир саҳна ўйинимикан, деган хулоса чиқиб қоляпти.